17 Μαρτίου 2021
Και μετά τις συστάσεις ας μπούμε στο ζουμί. Λίγο μάθημα εκθεσιακής ιστορίας ή καλύτερα εκθεσιακής προϊστορίας.
Σε κάθε χώρο επαγγελματικό, καλλιτεχνικό και άλλο, υπάρχουν οι πρωτοπόροι, οι σκαπανείς που λέμε. Οι άνθρωποι, δηλαδή, που σημάδεψαν με την παρουσία τους την αρχή, το παρόν, και σε μεγάλο βαθμό καθόρισαν και το μέλλον κάθε χώρου.
Κι αν για την καλλιτεχνία υπήρχε μια παράδοση και μια συνέχεια, στον χώρο των εκθέσεων αυτό δεν συνέβαινε ποτέ.
Και εξηγούμαι. Το νεοελληνικό κράτος είναι νεοσύστατο. Κάπου 200 χρόνια ελευθερίας και προσπαθειών να στηθεί και να γίνει ένα αξιόπιστο ευρωπαϊκό κράτος, όπως πολλοί θέλουν να το ονομάζουν και να το οραματίζονται.
Οι εκθέσεις, σαν δραστηριότητα, μπορεί να πει κανείς ότι υπήρχαν ανέκαθεν με τη μορφή των παζαριών ή των πανηγυριών όπου συνδυάζονταν η προβολή και αγορά γεωργικών, κτηνοτροφικών προϊόντων και κυρίως τροφίμων. Στα τέλη του 19ου και την αρχή του 20ο αιώνα οι εκθέσεις αρχίζουν να παίρνουν μια πιο σταθερή περιοδική μορφή και καθιερώνονται στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη σα μια σημαντική οικονομική δραστηριότητα. Η ΕXPO του Παρισιού είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Mετά την πρώτη έκθεση τoυ 1855, που σημειωτέον κράτησε 216 ημέρες, ακολούθησε και η δεύτερη το 1889 όπου και χτίστηκε ο Πύργος του Άιφφελ. Στη συνέχεια ακολούθησαν πολλές ακόμα, μέχρι την υπογραφή της Συνθήκης για τον τρόπο διοργάνωσης και την περιοδικότητα των εκθέσεων το 1925. Η εν λόγω Συνθήκη ήταν αυτή που τελικά οδήγησε στη δημιουργία του Γραφείου Διεθνών Εκθέσεων με έδρα πάλι το Παρίσι.
Στην Ελλάδα τώρα, υπάρχει το ιστορικό προηγούμενο της ΔΕΘ, η ιστορία της οποίας ξεκινά το 1923. Αλλά για τη ΔΕΘ θα μιλήσουμε αναλυτικά στο επόμενο μάθημα.
Πάμε τώρα στα πρόσωπα, τους πατριάρχες των εκθέσεων στην Ελλάδα, με κέντρο των εξελίξεων την Αθήνα πλέον. Τους πρωταγωνιστές, όπως εγώ τους έζησα ή τους έμαθα, μέσα από προσωπικές γνωριμίες αλλά και τις διηγήσεις της θείας μου και των συνεργατών της.
Θα αναφέρω αλφαβητικά κάποια ονόματα και συγχωρέστε με αν ξεχάσω κάποια, δεδομένου ότι εδώ σας μεταφέρω προσωπικές ιστορίες, και εκθεσιακά μου βιώματα. Στέλιος Γαλατσόπουλος, Καλλιόπη Θεολογίτου, Τζώρτζης και Στέφανος Κυριακίδης, Ιωάννης και Γρηγόριος Λιακατάς, Δημήτρης Μάος, Δημήτριος Παπαγιαννόπουλος.
Αυτά τα ονόματα κυκλοφορούσαν και ακούγονταν γύρω μου στην αρχή της εκθεσιακής μου καριέρας. Μετά ήρθε και η νεότερη γενιά που θα αναφέρω παρακάτω. Με αυτά τα ονόματα έκανα τα πρώτα μου βήματα, πάντα υπό τη σκέπη της θείας Καλλιόπης αλλά και του ενός εκ των πατριαρχών, του Δημητρίου Παπαγιαννόπουλου, προέδρου του Συλλόγου Ηλεκτρολόγων, συνδικαλιστή και εξέχοντος μέλους του τεχνικού κόσμου της εποχής.
Γιατί παρέλειψα να σας πω ότι η αγαπημένη μου θεία ήταν επί χρόνια προσωπική του γραμματέας και λόγω στενής επαφής με τις εκθέσεις, μολύνθηκε και αυτή από τον περίφημο ιό των εκθέσεων. Σαν να λέμε δηλαδή, κατά μάνα κατά κύρη κατά γιό και νοικοκύρη. Η ιστορία επαναλαμβάνεται… Άρα ο Παπαγιαννόπουλος ήταν το μεγάλο αφεντικό. Η θεία μου σταδιακά πήρε στο όνομά της την εταιρία, γιατί ο Παπαγιαννόπουλος μεγάλωνε επικίνδυνα, ηλικιακά εννοώ. Ατσαλάκωτος πάντα, με τη γραβάτα και τα Παλλάς στο στόμα, απέπνεε αυτήν την αρχοντιά του μεγαλοεργολάβου.
Στη Θεσσαλονίκη, όπου ανεβαίναμε πολύ συχνά για δουλειές, πάντα μέναμε στο ξενοδοχείο City στη Κομνηνών. Πασίγνωστος τοις πάσιν, τόσο στα μαστόρια όσα και στους μικροεπαγγελματίες που τον είχαν από κοντά μπας και τσιμπήσουν καμιά δουλειά. Ο Παπαγιαννόπουλος έτρεφε μια μεγάλη αγάπη για τη Θεσσαλονίκη. Από εκεί έπαιρνε προσωπικό για τις εκθέσεις του εξωτερικού, ή κάποιες εντός Ελλάδος. Εκεί είχε και την αποθήκη των υλικών, ένα ανήλιαγο ημιυπόγειο στην περιοχή Ντεπώ, στην οδό Πέλλης. Εκεί στοιβάζονταν όλα τα περίπτερα που έρχονταν αποξηλωμένα από το εξωτερικό, από Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Ιαπωνία, Σενεγάλη, Κάιρο, Λίβανο, Τρίπολη Λιβύης κ.λπ. Και εκείνος είχε το συνήθειο ούτε βίδα να μην πετάει. Όλα τα παλιόξυλα τα χιλιοκαρφωμένα, κομμάτια, κομματούδια, υλικά αναλώσιμα ακόμα και βίδες, βιδάκια, λαμέλα και κλέμενς, ηλεκτρικά καλώδια σε τεμάχια και ένα σωρό άχρηστα, αλλά και κάποια χρήσιμα υλικά, όλα αχταρμάς στην αποθήκη της Πέλλης.
Δε θα ξεχάσω, όταν ήρθε η καταραμένη ώρα της μετακόμισης της αποθήκης, το χτικιό που έζησα εγώ και οι ατυχείς εργάτες που έτυχε να δουλέψουν μαζί μου. Τρεις ψόφιες γάτες έβγαλα από μέσα και ακόμα θυμάμαι την μπόχα και τη δυσωδία. Τελικά, από όλα αυτά τα στριμωγμένα απομεινάρια των ξυλοπεριπτέρων, από τις 8 νταλίκες που χρειάστηκαν για την απομάκρυνση των υλικών και τη μετακόμιση, οι 5 πήγαν χωματερή… Επικά χρόνια. Αλλά δεν τελείωσα με τον Παπαγιαννόπουλο. Υπομονή, η συνέχεια επί της οθόνης…
Δημήτρης Θεολογίτης
* Μετά από σχετική επικοινωνία που λάβαμε, θα πρέπει να αναφερθεί επίσης το όνομα του κ. Κορνήλιου Κυριακίδη της εταιρείας KORNEL, η οποία συνεχίζει ακόμα και σήμερα και είναι από τις πρώτες εταιρείες στην Ελλάδα που ασχολήθηκαν με την κατασκευή και οργάνωση εκθέσεων και εκθεσιακών περιπτέρων.
